prof. Irena Wiszniewska-Białecka

Po ukończeniu studiów prawniczych na Uniwersytecie Warszawskim prof. Irena Wiszniewska-Białecka pracowała w Instytucie Nauk Prawnych PAN (1969–2004).  

W 1976 r. uzyskała stopień doktora nauk prawnych na podstawie pracy pt. „Prawne środki wdrażania projektów wynalazczych” (promotorem był prof. dr hab. Ludwik Bar).

W latach 1980–1990 odbyła kilka staży naukowych w Instytucie Międzynarodowego i Zagranicznego Prawa Patentowego, Autorskiego i Prawa Konkurencji im. Maxa Plancka w Monachium.

W 1991 r. Rada Naukowa INP PAN nadała jej stopień doktora habilitowanego nauk prawnych na podstawie rozprawy habilitacyjnej pt. „Granice kartelowoprawne ważności umów licencyjnych”. Praca ta została wyróżniona w 1993 r. nagrodą im. Leona Petrażyckiego przyznaną przez Wydział I PAN, a w 1995 r. – II nagrodą w konkursie „Państwa i Prawa”.

Postanowieniem z 6 kwietnia 2001 r. Prezydent RP nadał jej tytuł profesora nauk prawnych, a w 2010 r. została mianowana na profesora zwyczajnego.

Prof. Irena Wiszniewska-Białecka była cenionym praktykiem. Rozpoczęła od praktyki w kancelarii adwokackiej profesora Aloisa Trollera w Lucernie. W latach 1992–2000 współpracowała jako adwokat z kancelarią Wardyński i Wspólnicy.

Dorobek naukowy i doświadczenie prawnicze zaowocowały powołaniem jej na stanowisko:

• sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego (dwukrotnie: 22 lutego 2001 r. – 30 kwietnia 2004 r. oraz 12 stycznia 2017 r. – 7 lipca 2017 r.),
• sędziego Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich (obecnie Sądu Unii Europejskiej) (12 maja 2004 r. – 19 września 2016 r.).

W trakcie pełnych dwóch kadencji w Luksemburgu miała okazję wpłynąć twórczo na rozwój orzecznictwa wspólnotowego.

Orzekała m.in. w sprawie Microsoft przeciwko Komisji (T-201/04). Była sędzią sprawozdawcą w sprawach dotyczących znaków towarowych, m.in. w sprawach:

• Metso Paper Automation przeciwko OHlM (PAPERLAB) (T-19/04),
• L&D przeciwko OHIM – Sämann (Aire Limpio) (T-168/04),
• El Corte Inglés przeciwko OHIM – Bolaňos Sabri (PiraŇAM diseňo original Juan Bolaňos) (T-443/05).

Orzekała także w interesujących sprawach z innych dziedzin, w tym dotyczących zgodności przepisów prawa UE z postanowieniami konwencji międzynarodowej:

• w sprawie Stichting Natuur en Milieu oraz Pesticide Action Network Europe przeciwko Komisji (T-338/08),
• w sprawie Vereniging Milieudefensie oraz Stichting Stop Luchtverontreiniging Utrecht przeciwko Komisji (T-396/09).

W lipcu 2017 r. przeszła, jako sędzia NSA, w stan spoczynku.

Należała do ścisłej czołówki znawców prawa konkurencji oraz prawa własności przemysłowej w Polsce. Podstawowym obszarem jej zainteresowań stała się problematyka własności przemysłowej, a zwłaszcza prawa znaków towarowych i prawa zwalczania nieuczciwej konkurencji.

Przygotowana na podstawie rozprawy doktorskiej publikacja pt. „Administracyjnoprawne środki oddziaływania na wdrażanie projektów wynalazczych” była pierwszą w polskiej literaturze prawniczej monografią poświęconą problematyce wdrażania postępu technicznego.

Rezultatem podjętych badań dotyczących problematyki prawa antymonopolowego i jego wpływu na umowy była rozprawa habilitacyjna, w której zmierzała do teoretycznego wyjaśnienia stosunku między ustawą o wynalazczości, chroniącą prawa wyłączne, a ustawą antymonopolową, która przeciwstawia się monopolizacji.

Po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego nauk prawnych kontynuowała badania w zakresie prawa antymonopolowego i jego wpływu na umowy, czego efektem była monografia nt. oddziaływania prawa antymonopolowego na umowy wyłącznej sprzedaży i wyłącznego zbytu oraz kilka prac dotyczących reformy polskiego prawa antymonopolowego, jego wpływu na licencje patentowe oraz dostosowania do prawa europejskiego.

Zajmując się problematyką prawa znaków towarowych, opowiadała się za zapewnieniem niezarejestrowanym znakom towarowym niesformalizowanej ochrony opartej na przepisach o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Problematykę ochrony znaków towarowych badała także z punktu widzenia dostosowania polskiego prawa do prawa europejskiego.

W ostatnich latach głównym obszarem jej badań było prawo zwalczania nieuczciwej konkurencji, a zwłaszcza prawo reklamy. Podjęła próbę monograficznego ujęcia problematyki polskiego prawa reklamy, starając się dokonać całościowej oceny obowiązującego unormowania i jego zgodności z odpowiednimi regulacjami europejskimi.

Publikacje, a także liczne artykuły w pracach zbiorowych oraz czasopismach polskich i zagranicznych przyniosły prof. Irenie Wiszniewskiej-Białeckiej uznanie krajowych i zagranicznych znawców prawa własności przemysłowej i prawa konkurencji.

Przez wiele lat współpracowała z Instytutem Międzynarodowego i Zagranicznego Prawa Patentowego, Autorskiego i Prawa Konkurencji im. Maxa Plancka w Monachium. Efektem były obcojęzyczne publikacje, w tym przygotowane wspólnie z pracownikami tego Instytutu.

Wyniki swoich badań prezentowała w postaci referatów i komunikatów naukowych na międzynarodowych konferencjach prawników zajmujących się własnością przemysłową i prawem konkurencji (Ringberg, Bamberg, Bruksela, Berlin, Praga).

Brała udział w stałych polsko-czesko-słowackich konferencjach poświęconych roli prawa w gospodarce narodowej. Odbyła też kilka staży naukowych w placówkach akademii nauk państw europejskich (Budapeszt, Berlin, Moskwa) i Chin (Pekin, Szanghaj).

Prof. Irena Wiszniewska-Białecka prowadziła wykłady z części ogólnej prawa zobowiązań na Studium Prawa dla Bankowców w Instytucie Nauk Prawnych PAN.

Brała udział w Sądzie Konkursowym ELSA (The European Law Students' Association) (1999–2000).

Uczestniczyła w konferencjach dla prawników:

• „Reklama – Aspekty prawne”, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 1999
• „Nowe aspekty prawa handlowego w Europie”, Europejskie Stowarzyszenie Adwokatów i Naczelna Rada Adwokacka, Warszawa 1996
• „Organizacyjne Problemy Zrzeszeń Gospodarczych”, Instytut Organizacji Zarządzania i Doskonalenia Kadr oraz Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Warszawa 1983
• Prawne i ekonomiczne aspekty wynalazczości pracowniczej, Naczelna Organizacja Techniczna i Wojewódzki Klub Techniki i Racjonalizacji w Kielcach, Kielce 1978.

Prof. Irena Wiszniewska-Białecka brała aktywny udział w pracach legislacyjnych, m.in. w przygotowaniu:

• założeń i projektu pierwszej polskiej ustawy antymonopolowej (1982–1984),
• projektu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (1992–2000),
• projektu ustawy zmieniającej ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (ustawa ta została uchwalona 21 października 1999 r.).

Jako członek Zespołu ds. przedsiębiorstw i samorządu gospodarczego Komisji Reformy Gospodarczej (1982–1989) uczestniczyła w opracowywaniu podstaw prawnych reformy gospodarczej, a także przygotowała kilkanaście opinii o projektach różnych ustaw dotyczących funkcjonowania gospodarki:

• o rynku wewnętrznym,
• o przedsiębiorczości,
• o podejmowaniu działalności gospodarczej,
• o zmianie niektórych ustaw wprowadzających reformę gospodarczą.

Wielokrotnie brała udział w pracach legislacyjnych, przygotowując (na zlecenie m.in. Prezydium PAN i Kancelarii Sejmu) opinie o projektach aktów prawnych dotyczących prawa własności przemysłowej i prawa konkurencji.

Sporządziła ekspertyzy na temat:

• stosowania prawa antymonopolowego do umów wyłącznej sprzedaży i wyłącznego zakupu (1995 – w ramach projektu PHARE na zlecenie Urzędu Antymonopolowego; ekspertyza wydana została w formie książki),
• harmonizacji polskiego prawa nieuczciwej konkurencji z prawem Wspólnot Europejskich (1998 – w ramach projektu PHARESIERRA PL 91212/01/04/L001/045/95 „Prawo konkurencji” realizowanego na rzecz Komitetu Integracji Europejskiej),
• ochrony konsumenta przed mylącą reklamą (1998 – w ramach projektu Fiesta II dla Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów).

Działała w charakterze eksperta (doradcy Prezesa Urzędu) w Urzędzie Antymonopolowym. Była członkiem Komisji przygotowującej projekt nowej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (1991–1992).

Była Prezesem Stowarzyszenia Prawa Konkurencji (1995–1998), które stanowi polską grupę Międzynarodowej Ligi Prawa Konkurencji.

Była również członkiem Polskiej Grupy AIPPI (International Association for the Protection of Intellectual Property) oraz arbitrem Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej.

Profesor Irena Wiszniewska-Białecka została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2003) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011) za wybitne osiągnięcia w pracy naukowo-dydaktycznej oraz za zasługi na rzecz budowy demokratycznego państwa polskiego i społeczeństwa obywatelskiego.

1. Administracyjnoprawne środki oddziaływania na wdrażanie projektów wynalazczych, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1980, s. 155.
2. Umowa o wdrożenie wyników prac naukowo-badawczych [w:] L. Bar (red.), Instytucje prawne w gospodarce narodowej, Ossolineum, Wrocław 1981, s. 424–447.
3. Problem legislacji antymonopolowej w systemie zreformowanej gospodarki, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1982 nr 12, s. 259–264 (współautor A. Kawecki).
4. Zastosowanie obcego prawa kartelowego w szwajcarskim międzynarodowym prawie prywatnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego – Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1983, s. 99–120.
5. On the Draft of Antimonopoly Legislation in Poland, „Swiss Review of International Antitrust Law” 1984 nr 22, s. 7–19.
6. Le projet de loi polonaise contre les pratiques monopolistiques, C.U.E.R.P.I. 1986, s. 123–127.
7. Praktyki monopolistyczne w świetle ustawy antymonopolowej, „Państwo i Prawo” 1987 z. 7, s. 31–45.
8. Das polnische Antimonopolgesetz von 1987, GRUR Int. 1988, nr 5, s. 395–402.
9. Przeciwdziałanie monopolizacji w reformowanej gospodarce [w:] L. Bar (red.), Instytucje prawne w reformowanej gospodarce, Ossolineum, Wrocław 1989, s. 453–471.
10. Ekstraterytorialne stosowanie ustawodawstw antymonopolowych, „Prawne Problemy Handlu Zagranicznego” 1990 nr 15, s. 55–69.
11. Polska ustawa antymonopolowa z 1990 r., „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1990 nr 8-9, s. 129–132.
12. Piąta nowela kartelowa w RFN, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1990 nr 8-9, s. 132–136.
13. Granice kartelowo-prawne ważności umów licencyjnych, Ossolineum, Wrocław 1991, s. 345.
14. Środki zapobiegania nieuczciwej reklamie w projekcie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, „Państwo i Prawo” 1992 z. 4, s. 49–56 (współautor R. Skubisz).
15. Przekształcenie znaku towarowego w nazwę rodzajową produktu, „Państwo i Prawo” 1992 z. 10, s. 53–61.
16. Kartellrecht in Polen [w:] F.K. Beier, E.M. Bastian, A. Kur (red.), Wettbewerbsrecht und Verbraucherschutz in Mittel- und Osteuropa, 5. Ringberg-Symposium des Max-Planck-lnstituts für ausländisches und internationales Patent-, Urheber- und Wettbewerbsrecht, Carl Heymanns Verlag KG, Köln 1992.
17. Z problematyki ochrony znaków towarowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 1992 nr 2, s. 1–5.
18. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. J. Szwaja, Urząd Antymonopolowy, Warszawa 1994 (komentarz do art. 16, 28 i 29 – współautorka).
19. Reguły konkurencji a transakcje wyłączne, Urząd Antymonopolowy, Warszawa 1995, s. 277.
20. Reform des polnischen Rechts des gewerblichen Rechtsschutzes im Zusammenhang mit dem Assoziierungsabkommen, [w:] C. Tomuschat, H. Kötz, B. von Maydell (red.), Europäische Integration und nationale Rechtskulturen, Carl Heymanns Verlag KG, Köln 1995, s. 87–97.
21. Licencje patentowe w świetle zmian prawa antymonopolowego, „Studia Prawnicze” 1995, z. 1–4, s. 45–60.
22. Industrial and Intellectual Property [w:] Business Law Guide to Poland, CCH Europe 1996, s. 315–350 (współautor M. Czajkowska-Dąbrowska)
23. Patentlizenzvertröge im Licht der neuen Entwicklungen im polnischen Kartellrecht, GRUR Int. 1996, s. 568–576.
24. Europeizacja polskiego prawa znaków towarowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 1996, nr 9. s. 7–17
25. Dostosowanie polskiego prawa antymonopolowego do prawa europejskiego, „Studia Prawnicze” 1996 z. 1–4, s. 129–152.
26. Ochrona oznaczeń odróżniających, „Przegląd Prawa Handlowego” 1997 nr 3, s. 14–22 oraz nr 4, s. 8–13.
27. Die polnischen Vorschriften zum Schutz von geographischen Angaben und der Novellierungsbedarf durch TRIPS und das EG-Gemeinschaftsrecht, „International Review of Competition Law” 1997 nr 3, s. 37–46 (współautor R. Knaak).
28. Polskie prawo reklamy, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 1998, s. 264.
29. Approximation of the Polish Law on Trade Marks to European Standards, IIC 1998, nr 2, s. 152–172.
30. Unormowanie ochrony oznaczeń geograficznych i potrzeba jego modyfikacji, „Przegląd Prawa Handlowego” 1998, nr l, s. 1–10 (współautor R. Knaak).
31. Merchandising – czyli komercjalizacja popularnych symboli, „Przegląd Prawa Handlowego” 1998 nr 10, s. 1–9 (współautor M. Czajkowska-Dąbrowska).
32. Polen [w:] G. Schricker (red.), Recht der Werbung in Europa, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden 1999, s. 245.
33. Nowelizacja ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, „Przegląd Prawa Handlowego” 1999 nr 12, s. 1–6.
34. Używanie znaków towarowych w reklamie porównawczej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2000 nr 2, s. 1–6.
35. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. J. Szwaja, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2000 (komentarz do art. 10, 16, 28, 29 – współautorka).
36. Novellierung des polnischen Gesetzes über die Bekimpfung des unlauteren Wettbewerbes. GR JR Int. 2001, z. 3, s. 213–219.
37. Prawo reklamy [w:] W. Czapliński (red.), Prawo Wspólnot Europejskich, Warszawa 2001, s. 959–993.
38. Znaki towarowe w prawie własności przemysłowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2001 nr 12, s. 1–18.